يكي از پرطرفدارترين جاهاي ديدني شمال، روستاي شگفت‌انگيز جواهرده است. طبيعت اين روستا حيرت‌انگيز است و جاده رويايي و غرق در مه اين روستا باعث مي‌شود احساس كنيد در خوابي عميق و زيبا به سر مي‌بريد. در اين نوشته مي‌خواهيم به هر چيزي كه لازم است در مورد جواهرده بدانيد بپردازيم. جواهرده از جاذبه هاي گردشگري مازندران به شمار مي‌آيد و يكي از روستاهاي شهرستان رامسر در غرب استان مازندران و در مرز استان گيلان است. اين روستاي منحصربه فرد در ۲۹٫۵ كيلومتري مركز شهر رامسر در دهستان سخت‌سر و در ارتفاعات ۲۰۰۰ متري رشته كوه البرز قرار دارد. جواهرده با تهران، ۲۶۰ كيلومتر فاصله دارد و براي رسيدن به آن، بايد يك مسير پنج ساعته را طي كنيد. تنها مسير ارتباطي جواهرده به رامسر منتهي مي‌شود؛ البته اين روستا از راه كوهستان با قزوين نيز مرتبط است. با عبور از يك جاده پرپيچ و خم جنگلي و سرسبز و حدود ۵۰ دقيقه رانندگي از مركز شهر رامسر به روستاي جواهرده خواهيد رسيد؛ روستايي كه در برخي از روزهاي سال با ابرها پوشانده شده است و شما مي‌توانيد در آن به‌معناي واقعي كلمه، در ميان ابرها قدم بزنيد. روستاي جواهرده رامسر در ارتفاعات البرز در احاطه قله‌هاي سرخ قله، واژك سه برار رژه (رجه) و سماموس قرار دارد و موقعيت جغرافيايي آن سبب شده است تا آب و هوايي دلپذير داشته باشد. در گذشته، مردم رامسر از جواهرده به‌عنوان ييلاق براي رهايي از گرماي شرجي تابستان شهر استفاده مي‌كردند و در زمستان‌هاي سرد و برفي به شهر خود باز مي‌گشتند. روستاي جواهرده رامسر داراي ۱۲ محله قديمي به نام‌هاي «جولاخيل» (محله جواهرده)، «اوشيان سر»، «سيد محله»، «برشي محله»، «آموسي خيل»، «صيقل محله»، «چاك دشت»، «سراب يا كربلا بنه»، «رمك محله»، «تنگ دره»، «فتوك محله»، «كهنه تنگ دره» و «شل محله» است كه تمام آن‌ها با مردماني مهمان‌نواز و مهربان، پذيراي مسافران و طبيعت‌گردان هستند. جواهرده، برخلاف ديگر روستاهاي ايران به‌دليل استقبال زياد گردشگران از امكانات نسبتا خوبي برخوردار است جمعيت روستاي جواهرده بر اساس سرشماري سال ۱۳۹۰، حدود ۹۸۰۰ نفر است. مردم روستا به پيشه دامداري، كشاورزي و باغداري مشغول هستند و صنايع دستي آن‌ها شامل آهنگري، مسگري، سفال و نمدبافي است. مردم روستاي جواهرده در فصول گردشگري، خانه‌هاي خودشان را در اختيار گردشگران قرار مي‌دهند و از اين راه نيز كسب درآمد مي‌كنند. جواهرده، برخلاف ديگر روستاهاي ايران به‌دليل استقبال زياد گردشگران از امكانات نسبتا خوبي برخوردار است كه در ميان آن‌ها مي‌توان به مسجدهاي متعدد و امامزاده روستا، مغازه‌هاي فراوان، كافه‌ها و آلاچيق‌هاي زيبا و همچنين روشنايي و برق، آب لوله‌كشي، امواج شبكه‌هاي مخابرات، امواج شبكه‌هاي تلويزيوني، خانه بهداشت، درمانگاه، داروخانه، پزشك، بهيار و پاسگاه نيروي انتظامي اشاره كرد. نام جواهرده، شايد يكي از زيباترين و بهترين نام‌هاي ييلاق‌هاي شمالي باشد؛ زيرا جواهرده، همچون جواهري سبز در ارتفاعات رامسر، عروس شهرهاي شمالي ايران مي‌درخشد. البته بايد بدانيد كه برخي شواهد نشان از اين واقعيت دارند كه نام اين روستا از ابتدا «جواهرده» نبوده است. در گذشته در مناطق شمالي ايران به‌خصوص گيلان، به روستاهايي كه در ارتفاعات و مكان‌هاي بلند قرار داشتند، «جورده»، «جئورده»، «جؤردي» يا «جؤرده» به‌معناي «ده بالا» مي‌گفتند. به همين دليل بسياري از افراد اعتقاد دارند كه نام جواهرده از اين واژه‌هاي قديمي مشتق شده است. البته نام «جئورده» در توضيح رويدادها سال ۸۸۸ هجري قمري در كتاب «تاريخ گيلان و ديلمستان» از سيد ظهيرالدين مرعشي نيز آمده است و اين سند تاريخي نيز اين فرضيه را تا حدي تاييد مي‌كند. يكي ديگر از فرضيه‌هاي موجود درباره نام‌گذاري روستاي جواهرده به اين نام اين است كه در گذشته مردم از قبرهاي گبري، جواهرهاي بسياري پيدا كرده‌اند. گفته مي‌شود كه از دوران ساسانيان تا پيش از دوران آل بويه، رسم دفن مردگان در بلندي‌ها و درون دخمه‌ها همراه با لوازم زينتي (جواهرات) توسط زرتشتيان در اين منطقه وجود داشته است. به‌علاوه از آنجا كه سنت نام‌گذاري در اين منطقه بيشتر تاكيد بر شرقي و غربي بودن يا اوليا و سفلي دانستن مكاني آن بوده و مربوط به دوران نظام خاني و خان‌زادگي و ملوك الطوايفي است؛ پس نام جورده يا جئورده به‌معناي ده بالا نمي‌تواند صحيح باشد و به احتمال زياد، همان نام جواهرده به‌معناي گوهر و جواهر، صحيح‌تر است. گفته مي‌شود كه در گذشته‌هاي دور، زني به نام «جواهر»، حاكم اين منطقه بوده است و نام روستا از روي نام او برداشته شده است يك استدلال ديگر درباره نام جواهرده، وجود نام «جواهردشت» در رودسر است كه خود تاييدي بر تصادفي نبودن نام جواهرده در رامسر است. زيرا شايد جئور در يك مكان به اشتباه به جواهر تعبير شود؛ اما اين مساله كه اين نام در دو مكان متفاوت به اشتباه به جواهر تعبير شود، امري دور از واقع به نظر مي‌آيد. البته برخي مورخان نيز اعتقاد دارند كه نام جواهر دشت از «جؤردشت» تحريف شده است و بايد بدانيد كه در اشكورات، روستاهايي به نام جورده (ده بالا) و جيرده (ده پايين) نيز وجود دارند كه شايد تاييدي بر اين تحربف باشد. برخي افراد نام جواهرده را تغييريافته «جَوادَهار» به معني گندم‌زار ميان شكاف دو كوه مي‌دانند؛ زيرا اين منطقه زماني پر از كشتزارهاي گندم و جو بوده است. در زبان اوستايي «جاوا» به معني «گندم» و در زبان پهلوي «جاو» به معني «جو» است و «دهار» نيز به معني «شكاف كوه» است. يكي ديگر از فرضيه‌هاي موجود نيز اين است كه در گذشته‌هاي دور، زني به نام «جواهر»، حاكم اين منطقه بوده است و نام روستا از روي نام او برداشته شده است. جنگل هيركاني با درختان راش، ممرز، شاه بلوط، اقاقيا، شمشاد و آزاد و همچنين درختان زبان‌گنجشك، فندق، سيب ترش، گلابي، گردو، زرشك، آلوچه، ازگيل، آويشن، بابونه، ميش‌گوش، شش‌شاخ، گزنه، پرتقال و نارنگي، پوشش گياهي جواهرده را تشكيل مي‌دهند و ارتفاعات اطراف اين روستاي زيبا پر از گل‌هاي وحشي، سرخس و دشت گل گاوزبان است. تماشاي فضاي جادويي با چشم‌اندازهايي سرسبز، خاطره‌اي را در ذهن شما رقم مي‌زند كه امكان ندارد هيچ‌گاه آن را فراموش كنيد. جانوران و پرندگان بسياري در روستاي زيباي جواهر ده زندگي مي‌كنند كه در ميان آن‌ها مي‌توان به گربه وحشي، گنجشك كوهي، باز، سنجاب، روباه، گرگ، گراز، خرس، بز كوهي، بلبل، مرغ حق، قرقاول، كبك، زاغ، كلاغ و توكا اشاره كرد. مردم روستاي جواهرده در گذشته از تقويم گالشي يا گيلكي استفاده مي‌كردند و جشن‌هاي مختلف مانند عيد نوروز يا جشن تيرماه سيزده و همچنين پرداخت خراج و ماليات، حساب و كتاب زمان كاشت و برداشت محصولات كشاورزي و دامي، همه و همه وابسته به اين تقويم بوده‌اند. جالب است بدانيد كه مردم روستاي جواهرده، نوروز (نوروز بل) را در آغاز فصل بهار و اول فروردين جشن نمي‌گرفتند؛ بلكه روزهاي اواسط ماه مرداد (۱۳ تا ۱۷ مرداد) براي آن‌ها به‌عنوان شروع سال شناخته مي‌شده است. ماه‌هاي سال گيلكي در تقويم گالشي به اين ترتيب هستند: نوروز ماه، كرچه ماه، اركه ماه، تير ماه، موردال ماه، شرر ماه، امير ماه، اول ماه، سيه ماه، ده ماه، ورفه ماه، اسفندار ماه. كشتي گيله مردي يا كشتي گيلاني، يكي از ورزش‌هاي محبوب در استان‌هاي گيلان و مازندران است كه آداب و رسوم خاصي دارد. اين ورزش كه در فهرست آثار معنوي ايران به ثبت رسيده است، معمولا در شب‌هاي بلند تابستان در جواهرده ميان كشتي‌گيران مازندراني و گيلاني برگزار مي‌شود. در كشتي گيله مردي هيچ رده‌بندي وزني و محدوديت زماني براي نبردها وجود ندارد؛ ولي كشتي‌گيران مي‌توانند در صورت طولاني شدن نبرد، از داور درخواست توقف كنند. مقصود بازي اين است كه با استفاده از دست، مشت و پا، حريف را مجبور به لمس زمين كنند. وقتي كشتي تمام مي‌شود، برنده بازنده را در آغوش مي‌گيرد و به مركز زمين مي‌پرد. جايزه اين مسابقه نيز شاخه‌اي مزين به پارچه و پول از طرف تماشاگران يا يك گاو، اسب يا شال ابريشمي گلدار است. جشن گِل كاري مسجد آدينه، يك جشن قديمي و مذهبي است كه در گذشته هر سال در اولين جمعه ماه اسد يا هفدهم مرداد ماه برگزار مي‌شد. در اين جشن، كشاورزان و دامداران براي حفظ بركت محصولات خود و نذر سلامتي براي اعضاي خانواده، گِل را به‌جاي آب با شير دام‌هاي خود درست كرده و با استفاده از آن در حين صلوات فرستادن، ديوارهاي مسجد را گل كاري مي‌كردند. در برخي متون تاريخي و همچنين نقل قول‌هاي قديمي آمده است كه درست كردن اين گِل مخصوص توسط دوشيزگان انجام مي‌شد و مردان در اين كار مشاركتي نداشتند. در اين رسم كهن و جالب توجه، پس از اتمام گل كاري مسجد آدينه، مردم به جشن و سرور مي‌پرداختند، جوانان و پيشكسوتان كشتي مي‌گرفتند و مردم با نواختن سرنا و دهل، هيجان و شادي را به كوچه‌هاي روستا هديه مي‌كردند. در پايان اين مراسم معنوي نيز بازاري برپا مي‌شد كه در آن، محصولات و هنر اهالي روستا به نمايش گذاشته مي‌شد. رسم گِلكاري مسجد آدينه متاسفانه براي مدتي به فراموشي سپرده شده بود، اما قرار است كه به‌زودي اين آيين زيبا و پرمفهوم جاني تازه بگيرد و تبديل به يكي از جاذبه‌هاي فرهنگي جواهرده شود. جشن «تيرماه سيزده» شباهت زيادي به جشن شب يلدا دارد جشن «تيرماه سيزده»، يكي از جشن‌هاي قديمي ايرانيان است كه در گذشته هر سال توسط مردم طبرستان در بزرگداشت پيروزي مردم ايران بر ضحاك و شكست ستمگري و ظلم در نقاط مختلف مازندارن برگزار مي‌شد. اين جشن برخلاف نام آن در دوازدهم يا سيزدهم آبان برگزار مي‌شود. دليل نام‌گذاري اين جشن به نام «تيرماه سيزده»، برگزاري آن در شب سيزدهم تير ماه برحسب تقويم طبري است كه در تقويم خورشيدي، مصادف با ۱۲ يا ۱۳ آبان مي‌شود. طبرستان به بخشي از سرزمين‌هاي ميان كوه‌هاي البرز و درياي مازندران گفته مي‌شده است كه امروز از لحاظ جغرافيايي شامل استان مازندران، بخش‌هايي از گيلان، گلستان، شمال استان تهران و سمنان مي‌شود. جشن «تيرماه سيزده» شباهت زيادي به جشن شب يلدا دارد و مردم جواهرده با آداب و رسوم ويژه از جمله شعر خواني و چوب خوردن از لال‌ها و تهيه ۱۳ خوراكي مخصوص جشن، اين شب بلند و سرد را سپري مي‌كردند. البته بايد بدانيد كه اين جشن در نقاط مختلف استان مازندران به شيوه‌هاي مختلف و با سنت‌هاي متفاوت برگزار مي‌شود. نمدبافي مشهورترين صنعت دستي مردم رامسر و روستاي جواهرده است؛ اما در سفر به اين روستا، تماشا و خريد ديگر صنايع دستي اين منطقه از جمله چادرشب بافي، عروسك بافي، چادر بافي، كوزه گري، شولا، سفره، جوراب پشمي، خراطي و سفالگري را نيز فراموش نكنيد. متاسفانه در سال‌هاي اخير به‌دليل به‌روز شدن امكانات، سفالگري، آهنگري و مسگري رو به فراموشي هستند و كمتر كسي در روستا به ساخت ظروف مسي يا سفالي مشغول است. ترشي‌ها و مرباهاي رنگارنگ و هوس‌برانگيز، نان و شيريني‌هاي محلي داغ و همچنين ماست، دوغ، كره، پنير و عسل محلي نيز از خوشمزه‌هايي هستند كه نمي‌توان در سفر به جواهرده از آن‌ها چشم‌پوشي كرد. روستاي جواهرده يك مسير دسترسي دارد كه از شهر رامسر آغاز مي‌شود. روستاي جواهرده يك مسير دسترسي دارد كه از شهر رامسر آغاز مي‌شود. براي رسيدن به اين روستا پس از گذر از بازار رامسر به سه راهي فلسطين خواهيد رسيد. از اين سه راهي مسير را به‌سمت جنوب رامسر ادامه دهيد تا به جاده جواهرده برسيد. براي ورود به روستاي جواهرده بايد ورودي پرداخت كنيد. اين ورودي براي مراقبت و تهيه امكانات و همچنين پاكسازي روستا از زباله هزينه مي‌شود. ورودي روستاي جواهرده بسته به زمان سفر متغير است.جواهرده كجاست؟
علت نام‌گذاري جواهرده
پوشش گياهي و جانوري جواهرده
آداب و رسوم و جشن‌هاي مردم روستاي جواهرده
كشتي گيله مردي
رسم گِل كاري مسجد آدينه
جشن تيرماه سيزده
صنايع دستي و سوغاتي جواهرده
مسير دسترسي به جواهرده
دوشنبه ۱۳ تیر ۰۱ ۱۳:۳۸ ۳۱ بازديد
تا كنون نظري ثبت نشده است